Lệ Thủy - Cô đào ngoại hạng và những “nửa kia” trên sân khấu

Bước đầu nghệ thuật của Cô đào ngoại hạng

NSND Lệ Thủy, tên thật là Trần Thị Lệ Thủy, cất tiếng khóc chào đời năm 1948 tại làng Đông Thành, huyện Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long. Tuổi thơ của Cô là những chuỗi ngày cơ cực trong một gia đình nghèo khó, có đến 8 anh chị em mà Lệ Thủy lại là chị cả. Vì miếng cơm manh áo, cả nhà Cô phải dắt díu nhau lên Sài Gòn mưu sinh, ở đây nữ nghệ sĩ  được đi học nhưng cũng  sớm dang dở khi lên 10, chỉ vì thiếu một tờ giấy khai sinh –  rào cản nghiệt ngã của thời bấy giờ. Thế nhưng, dường như số phận đã ưu ái dành cho Lệ Thủy một lối rẽ khác. Một lần tình cờ, giọng ca trong trẻo và sự lanh lợi của Cô đã lọt vào mắt xanh của ông bầu Ba Cang, chủ gánh hát Trâm Vàng. Ông quý mến nhận Cô làm con nuôi, lấy nghệ danh Lệ Thủy, chính thức mở ra một chương mới đầy hứa hẹn cho cuộc đời cô bé nghèo nhưng giàu nghị lực.

Sẵn có niềm đam mê ca hát cháy bỏng, lại thêm tư chất thông minh, nhanh nhẹn, Lệ Thủy như cá gặp nước, nhanh chóng thuộc lòng 3 nam 6 bắc, nắm bắt được những bài bản, thể điệu phức tạp của sân khấu cải lương. Cơ hội tỏa sáng đến với Cô khi mới 13 tuổi, Lệ Thủy đã gây được tiếng vang lớn với vai bé Sang trong vở "Cô bán vé số" của đoàn Trâm Vàng, một vai diễn lấy đi không ít nước mắt và sự thương cảm của khán giả. Từ đó, cô bé Lệ Thủy theo gánh hát rong ruổi khắp các nẻo đường, và chỉ một năm sau, với tài năng vượt trội, Cô đã vững vàng ở vị trí đào nhì của đoàn. Sau một thời gian gắn bó và học hỏi tại Trâm Vàng, duyên may lại mỉm cười khi Lệ Thủy có cơ hội về đầu quân cho đại bang Kim Chung – một trong những gánh hát lừng lẫy và quy tụ nhiều tài danh bậc nhất Sài Gòn lúc bấy giờ. Tại đây, tài năng của nghệ sĩ càng được mài giũa và tỏa sáng khi liên tục được tin tưởng giao phó những vai đào chánh nặng ký.

Đỉnh cao sự nghiệp đến khi Cô mới tròn 16 tuổi, năm 1964 Lệ Thủy đã làm nên lịch sử khi xuất sắc giành Huy chương Vàng giải Thanh Tâm – giải thưởng cao quý và danh giá bậc nhất của sân khấu cải lương thời bấy giờ, được giới mộ điệu ví von như "giải Oscar của cải lương Việt Nam". Vai diễn Cát Mộng Thúy trong vở tuồng kinh điển "Đêm không ngày" của soạn giả tài ba Nguyễn Thành Châu (Năm Châu) chính là bệ phóng vững chắc đưa tên tuổi Lệ Thủy vụt sáng thành một ngôi sao. Giải thưởng này không chỉ là một vinh dự cá nhân, mà còn là một cột mốc vàng son, một sự công nhận đanh thép cho tài năng thiên phú và nỗ lực không ngừng nghỉ của một cô đào trẻ, chính thức đưa Cô vào hàng ngũ những nghệ sĩ hàng đầu, khẳng định vị thế không thể thay thế của cô trên sân khấu cải lương.

Cặp đôi vàng  Minh Vương - Lệ Thủy

Trong sự nghiệp lẫy lừng của Cô Lệ Thủy, không thể không nhắc đến một "nửa" sân khấu quan trọng, người đã cùng cô tạo nên những trang vàng son cho cải lương Việt Nam, đó chính là NSND Minh Vương. Họ không chỉ là những bạn diễn tài năng mà còn là một "liên danh" được khán giả yêu mến gọi bằng cái tên trìu mến "cặp đôi vàng". Sự gắn bó mật thiết này đã khiến tên tuổi Minh Vương - Lệ Thủy gần như song hành, trở thành một biểu tượng khó phai trong lòng biết bao thế hệ người mộ điệu.

Sức hấp dẫn đặc biệt của cặp đôi Minh Vương - Lệ Thủy đến từ sự hòa quyện tuyệt vời giữa hai chất giọng đặc trưng: một Minh Vương với giọng ca trầm ấm, mùi mẫn, đầy nội lực và chiều sâu tình cảm, đối lập mà hài hòa với một Lệ Thủy sở hữu giọng kim trong trẻo, thánh thót, có độ vang và sáng tựa tiếng chuông. Sự kết hợp tưởng chừng khác biệt này lại bổ trợ cho nhau một cách hoàn hảo, tạo nên một hiệu ứng âm thanh độc đáo, thổi hồn vào vô số vai diễn và kiến tạo nên những vở tuồng kinh điển. Chính vì lẽ đó, cái tên "Minh Vương - Lệ Thủy" luôn gợi lên một niềm háo hức đặc biệt trong lòng khán giả yêu cải lương. Mỗi khi nghe tin họ sẽ cùng xuất hiện, người ta lại nô nức rủ nhau đi xem, có người ở xa cũng chẳng quản đường xá, dành dụm từng đồng mua vé. Cứ thế, với sự hòa quyện trong nghệ thuật và cái "duyên" sân khấu trời cho, liên danh Minh Vương - Lệ Thủy đã trở thành một tượng đài vững chắc, làm nức lòng người hâm mộ cải lương qua nhiều thế hệ.

Sự nghiệp đồ sộ của Minh Vương - Lệ Thủy được tô điểm bởi vô số vở tuồng cải lương kinh điển và những bài ca cổ đã đi vào lòng người. Nhắc đến họ, khán giả không thể nào quên những vai diễn để đời trong các vở tuồng như: "Tô Ánh Nguyệt" với hình ảnh nàng Nguyệt cam chịu, hy sinh; "Đời Cô Lựu" với số phận bi kịch của người phụ nữ phong kiến; "Bên cầu dệt lụa" đầy thơ mộng với mối tình Quỳnh Nga - Trần Minh; hay những vở tuồng xã hội, kiếm hiệp tình cảm như "Xin một lần yêu nhau", "Đêm lạnh chùa hoang", "Máu nhuộm sân chùa", "Đường gươm Nguyên Bá". Không chỉ thành công trên sân khấu tuồng, những bài ca cổ song ca của Minh Vương - Lệ Thủy cũng trở thành "hit" một thời và được yêu thích cho đến tận ngày nay. Những bản tân cổ giao duyên như "Bánh bông lan", "Lương Sơn Bá - Chúc Anh Đài", "Võ Đông Sơ - Bạch Thu Hà" hay những bài ca cổ lẻ với giọng của Minh Vương và Lệ Thủy đã làm say đắm biết bao thế hệ, trở thành những giai điệu quen thuộc, "nằm lòng" trong tâm trí khán giả mộ điệu. 

Minh Phụng - Lệ Thủy: "Hoàng Tử" Sánh Đôi Cùng "Chuông Ngân"

Trong làng cải lương, bên cạnh sự ăn ý tuyệt vời với Minh Vương, Lệ Thủy còn có một thời gian dài gắn bó và tạo nên những thành công rực rỡ với "Hoàng tử sân khấu" Minh Phụng. Nếu Minh Vương mang đến sự đĩnh đạc, chững chạc, thì Minh Phụng lại chinh phục khán giả bằng vẻ ngoài hào hoa, phong nhã cùng giọng ca mùi mẫn, trữ tình đặc trưng. Sự kết hợp giữa Lệ Thủy và Minh Phụng, đặc biệt là trong giai đoạn cuối thập niên 1960 và suốt thập niên 1970, đã tạo nên một trong những liên danh kép-đào sáng giá bậc nhất, làm say lòng biết bao thế hệ người yêu cải lương.

Sức hút của Minh Phụng - Lệ Thủy nằm ở sự phối hợp độc đáo giữa hai chất giọng. Minh Phụng sở hữu một chất giọng "mùi" đặc trưng, ấm áp, tình cảm, chuyên chở những nỗi niềm, tâm sự của nhân vật một cách da diết. Trong khi đó, Lệ Thủy vẫn là "giọng ca chuông ngân" với chất giọng kim cao vút, trong trẻo. Khi hai giọng ca này hòa quyện, chúng tạo nên một sự cân bằng thú vị. Trong diễn xuất, cả hai nghệ sĩ đều thể hiện sự ăn ý, chân thật, đặc biệt là trong những vai diễn đòi hỏi sự thể hiện tình cảm lứa đôi, những trắc trở, bi thương, lấy đi không ít nước mắt của khán giả.

Minh Phụng - Lệ Thủy đã cùng nhau cống hiến cho khán giả mộ điệu nhiều vở tuồng đặc sắc, trở thành ký ức đẹp của một thời vàng son. Những vở diễn như "Xin một lần yêu nhau", "Kiếp nào có yêu nhau", "Tâm sự loài chim biển", "Gánh cỏ sông Hàn", hay những vai diễn trong các vở kiếm hiệp tình cảm đã ghi dấu ấn sâu đậm. Dù có thể không thường xuyên được nhắc đến với tần suất như cặp Minh Vương - Lệ Thủy trong một số giai đoạn, nhưng không thể phủ nhận rằng Minh Phụng và Lệ Thủy đã cùng nhau tạo nên một "thương hiệu" riêng, một sức hút riêng, luôn giữ một vị trí trân trọng trong lòng những người hâm mộ trung thành.